|
تحقیق بررسی تأثیر ابزارهای نوین و نوآوری بانکها در جلب مشارکت مردم در اقتصاد
تحقیق بررسی تأثیر ابزارهای نوین و نوآوری بانکها در جلب مشارکت مردم در اقتصاد در 196 صفحه ورد قابل ویرایش
|
|
| دسته بندی | اقتصاد |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 91 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 196 |
تحقیق بررسی تأثیر ابزارهای نوین و نوآوری بانکها در جلب مشارکت مردم در اقتصاد در 196 صفحه ورد قابل ویرایش
1) مقدمه:
وجود ابزارهای مالی گوناگون و متنوع در بازار
مالی. انگیزش و مشارکت بیشتر مردم را در تأمین منابع مالی فعالیتهای
اقتصادی درازمدت به همراه می‌آورد. تنوع ابزارهای مالی از نظر ترکیب ریسک و
بازده و ماهیت سود و شیوه مشارکت در ریسک گروههای مختلفی را به سوی خود
می‌کشاند. مطالعة سیر تاریخی بازار مالی رد کشورهای پیشرفته و توسعه یافته
نشان می‌دهد که این کشورها همواره سعی کرده‌اند که با انجام نوآوریهای مالی
در زمینة ابزارهای مالی گونه‌ها و زمینه‌های بکارگیری ابزارهای مالی را
گسترش دهند و از این طریق سرمایه‌های بیشتری را جذب کنند. شناخت این
ابزارهای جدید می‌تواند ما را در توسعه هر چه بهتر بازار مالی کشورمان یاری
رساند و بدین ترتیب رشد و توسعة اقتصادی را تسهیل و تسریع بخشد. همانطور
که در فصل اول اشاره گردید بهترین شکل تأمین مالی سرمایه‌گذاریهای درازمدت.
از محل پس اندازها و نقدینگی بخش خصوصی و از طریق بازار مالی محقق می‌شود.
بازار مالی در هدایت پس اندازهای کوچک به سرمایه‌گذاریهای مولد. جذب پس
اندازهای راکد در تولید. اصلاح ساختار بخشهای اقتصاد. افزایش درآمد ملی.
افزایش درآمد دولت و ... نقش مهمی می‌تواند ایفا کند. دستیابی به این هدفها
مستلزم گسترش بازار مالی از طریق تنوع بخشیدن به ابزارها و نهادهای مالی
است. بدیهی است نخستین گام در متنوع ساختن، دستیابی به شناخت کامل و دقیق
از انواع آن است. در تحقیق پیش روی سعی شده است انواع ابزارهای مالی موجود
در بازارهای مالی جهان اشاره شود و ضمن آن ویژگیها، زمینه‌ها، کاربرد، وجوه
افتراق و اشتراک ابزارها و ... تبیین شود.
ابزارهای مالی جدید که
بواسطة نوآوریهای ابزاری ایجاد گردیده‌اند از لحاظ تنوع و تعداد بسیار
وسیع و گسترده هستند بنابراین در این تحقیق سعی خواهد شد ابزارهای اصلی و
بیشتر کاربرد پذیر معرفی و بررسی گردند. بدین منظور ابتدا ابزارهای نوین
معرفی شده در سیستم بانکی معرفی می‌شوند و سپس انواع ابزارهای مالی منتشر
شده در بازارهای اولیه یا ثانویه سیستم مالی بررسی می‌گردند.
1-2) ابزارهای مالی نوین در سیستم بانکداری
3-2-1) حسابهای ویژه جاری: Special checking Account
این
نوآوری مالی در سیستمهای بین سالهای 60-1935 رخ داد. تا قبل از جنگ جهانی
بانکهای تجاری فقط برای بنگاههای تجاری واحدها و مؤسسات دولتی و افراد
ثروتمند، حساب جاری فراهم می‌کردند. در آن دوره بخش عمده‌ای از جمعیت فقیر
بودند و توانایی پرداخت حداقل مقدار برای باز کردن حسابهای جاری (در سال
1930 حداقل مقدار موجودی تقریباٌ معادل 000/10 دلار امروز بود) نداشتند و
از سوی دیگر افراد عاید بیشتر خریدهایشان را بصورت نقد انجام می‌دادند. اما
پس از جنگ جهانی با رشد و افزایش درآمد و خریدهای افراد، انجام معاملات
نقدی با مشکلات مختلف روبرو گردید و به همین دلیل میل شدیدی در بین افراد
برای انجام پرداختهای خود بوسیلة چک (Check) ایجاد گردید. همین امر باعث
گردید در اواسط دهه 1950 برای اولین بار برخی از بانکها حسابهای جاری که
سقف موجودی نداشت را افتتاح کنند و بدلیل استقبال بیش از حد مردم در مدت
زمان کوتاهی این گونه حسابها در سراسر جهان گسترش یافت.
1-2-2) گواهی سپرده certificate of deposit: CDs
پس
از جنگ جهانی دوم بانکها سهم خود را از بازار مالی بطور قابل ملاحظه‌ای از
دست دادند بطوریکه در بین سالهای 60-1946 سهم بانکها از وجوه مؤسسات مالی
خصوصی از 57 درصد به 39 درصد کاهش یافت و سهمشان از بازار مؤسسات
سپرده‌گذاری از 82 درصد به 62 درصد کاهش پیدا کرد. دلیل عمدة کاهش سهم
بانکها تأکید بیش از حد آنها بر روی سپرده‌های دیداری demand deposity بود.
این سپرده‌ها که همانند حسابهای جاری کنونی عمل می‌کردند در طول دوران جنگ
توسط مردم مورد استقبال قرار گرفت زیرا در طول جنگ: 1) اقلام خرید کمیاب
بود.
2) اکثر بنگاهها از مسیر اقتصادی بعد از جنگ نامطمئن بودند و ترجیح می‌دادند نقدینگی نگهداری کنند.
3) نرخ بهره در طول جنگ پایین بود.
اما
با پایان یافتن جنگ و تغییر شرایط اقتصادی این دلایل منتفی گردید و
نتیجتاٌ سپرده‌های دیداری با عدم استقبال شدیدی مواجه گردیدند.
بانکها
در جستجو راه حل برای این مشکل ابتدا سپرده‌های بلندمدت بهره دار را معرفی
کردند، اما این گونه سپرده‌ها نیز با عدم استقبال مواجه گردید زیرا
بنگاهها ترجیح می‌دادند که تراز پولی موقتشان را در اوراق بهادار کوتاه مدت
که می‌توانستند به راحتی در فرصت کوتاهی بفروشند، نگهداری کنند در حالیکه
سپرده‌های بلندمدت بهره دار بایستی تا موقع سر رسید و یا حداقل 30 روز از
تاریخ سپرده‌گذاری نگهداشته شوند، تا بدانها سود تعلق گیرد.
در سال
1961 بانک شهری [City Bank] (اولین بانک ملی شهر نیویورک) گواهی سپردة
بانکی را منتشر کرد. گواهی سپرده اوراق بهاداری هستند که دارای تاریخ سر
رسید و نرخ بهرة مشخص هستند. از آنجا که بازدة این گواهی‌ها بر اساس نرخ
بهره بانکی است معمولا نرخ بهره بیشتر نسبت به سایر اوراق قرضة کوتاه مدت
دارند و به همین دلیل به سرعت مورد استقبال عموم مردم و بنگاهها قرار گرفت.
مشتریان می‌توانستند این اسناد را تا هر وقت تمایل داشتند نگهدارند و در
صورت نیاز به خود و دیگری بفروشند.
این گواهی‌ها و اسناد به سرعت و
در زمان اندکی گسترش یافت و همکنون انواع مختلف این گواهی‌ها در سطح جهان
وجود دارد. بوسیلة این گواهی‌ها سپرده‌گذاران به ابزاری مناسب و با درجة
نقدینگی بالا دست پیدا می‌کنند و از سوی دیگر بانکها نیز می‌توانند منابع
مالی مورد نیاز خود را بدست آورند.
گواهی سپرده بانکی بر اساس
معیارهای مختلف قابل طبقه بندی است. بر اساس مؤسسات منتشر کنندة این اسناد
می‌توان به چهار نوع گواهی سپردة بانکی اشاره کرد:
1) گواهی سپردة منتشر شده توسط بانکهای داخلی
2)
گواهی سپردة منتشر شده به پول داخلی ولی خارج از کشور تزریق شده. بعنوان
مثال بانکهای اروپایی نوعی گواهی سپرده به دلار منتشر می‌کنند و در اروپا
به فروش می‌رسانند. (Euro CDs یا Euro dollar CDs)
3) گواهی سپردة منتشر شده توسط بانکهای خارجی فعال در کشوری (Yankee CDs) به پول داخلی همان کشور
4) گواهی سپردة منتشر شده توسط مؤسسات پس انداز وام و بانکهای پس انداز (thrift CDs)
همچنین گواهی سپرده‌ها به دو دسته گواهی سپردة قابل معامله (Negotiable CDs)
و
گواهی سپردة غیر قابل معامله (Non Negotiable CDs) تقسیم می‌گردند. منظور
از گواهی سپردة قابل معامله، گواهی‌هایی هستند که قابلیت فروش در بازارهای
ثانویه را قبل از تاریخ سر رسیدشان دارند و گواهی سپردة غیر قابل معامله
گواهی‌های هستند که این قابلیت را ندارند و بایستی از تاریخ سر رسید در دست
خریدار اولیه باشد.
گواهی سپرده از لحاظ جریان درآمد آن نیز به دو
دسته تقسیم می‌گردد: گواهی سپرده‌هایی که به آنها بهره تعلق می‌گیرد که این
بهره بصورت ماهانه یا فصلی یا سالانه توسط کوپنهای مجزا و یا در انتهای سر
رسید اسناد پرداخته می‌گردد. این گونه گواهی سپرده تا سال 1977 بصورت نرخ
بهرة ثابت [Fixed-coupon Interst Rote CDs) منتشر می‌شدند، اما از این سال
به بعد با افزایش نرخ بهره و بی ثبات شدن آن ریسک نگهداری این اسناد افزایش
یافت و لذا باعث کاهش تمایل خرید این اسناد گردید. در این سال نوعی گواهی
سپرده با نرخ بهرة متغیر [rariable rate CDs] یا [Floating Rate of CDs]
منتشر گردید. در این نوع اسناد نرخ بهره به شاخص دیگری وابسته است و با
تغییر شاخص مذکور نرخ بهره نیز تغییر می‌کند، بعنوان مثال نرخ بهره به شاخص
قیمت مصرف کننده یا حداقل نرخ بهره‌ای که بوسیلة بانک مرکزی تعیین می‌شود
وابسته می‌گردد.
نوع دیگر گواهی سپرده از لحاظ جریان درآمدی گواهی
سپردة بدون بهره [Zero coupon rate CDs] است که اولین بار در سال 1981
منتشر گردید. به این گونه اوراق هیچگونه نرخ بهره‌ای تعلق نمی‌گیرد ولی با
تخفیف (به قیمت کمتر از ارزش اسمی) بفروش می‌رسد و نرخ بازده آن بستگی به
تفاوت بین قیمت خرید و ارزش اسمی آن که در تاریخ دریافت می‌شود، دارد.
دریافت کند؛
احتمال
خطر خرید – یا احتمال خطر پیش پرداخت، احتمال خطری است که سرمایه‌گذار،
جزیی از اصل وام یا کل آن را قبل از پایان تاریخ مورد انتظار بپردازد؛
احتمال خطر قدرت خرید – خطری است که در آن قدرت خرید عایدی کمتر از آنچه انتظار می‌رود، است که این امر به لحاظ وجود تورم است.
علیرغم
وجود خطرات فوق، هنوز دارندگان اوراق بهادار سنتی – ابزارهای خزانه داری –
برای مدیریت احتمال خطر نرخ بهره، خطر ورشکستگی و خطر قدرت خرید مطلوب
هستند. به این ترتیب که:
برای مدیریت احتمال خطر نوسان نرخ بهره
اولین شیوه آن است که سررسید ابزار با افق سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذار منطبق
شود. دومین شیوه، آن است که صرفاً در ابزارهایی سرمایه‌گذاری شود که
سررسید کوتاهتری از افق زمانی سرمایه‌گذار داشته باشد. شیوه سوم آن است که
ابزاری با سر رسید طولانی‌تر از افق سرمایه‌گذاری خریداری شود. آنگاه با
استفاده از ابزارهایی نظیر معاملات آتی، سلف و دیگر ابزارهای مشتقه، در
برابر احتمال خطر نرخ بهره ایجاد مصونیت کرد.
مشکل احتمال خطر قصور
نیز از چندین راه مدیریت می‌شود. آسانترین راه آن است که در اوراق بهاداری
سرمایه‌گذاری شود که به طور انفرادی کمترین میزان احتمال خطر را داشته
باشد. این اوراق مطمئن شامل تعهدات خزانه داری، شهرداریها و شرکتهای معتبر
است. راه دیگر آن است که ترکیب متنوعی از سهام انتخاب شود.
از نظر
مهندسی مالی برای مدیریت احتمال خطر قدرت خرید، می‌توان ارزش نهایی اوراق
قرضه را با نرخ تورم شاخص بندی کرد. اوراق بهادار با کوپن صفر علاوه بر
مدیریت احتمال خطرات گوناگون، ویژگیهایی نیز از لحاظ مالیاتی دارند.
اوراق
بهادار با کوپن صفر و اربیتراژ تبدیل – ایجاد اوراق قرضه با کوپن صفر از
اوراق سنتی مثال کلاسیک آربیتراژ تبدیل است. در آربیتراژ تبدیل یک ابزار یا
گروهی از ابزارها، با مجموعه‌ای از ویژگیهای مفروض، به ابزار دیگر یا
گروهی از ابزارها که ویژگیهای سرمایه‌گذاری متفاوتی دارد، تبدیل می‌شود.
بازار
باز خرید اوراق بهادار و معکوس آن[1] – قرارداد بازخرید، به فروش و
بازخرید همزمان اوراق بهادار با سررسیدهای مختلف اطلاق می‌شود. قرارداد
بازخرید معکوس[2] نقطه مقابل قرارداد بازخرید است. به این مفهوم که
قرارداد، خرید و فروش همزمان یک اوراق بهادار با سررسیدهای مختلف است.
گفتنی است که بازخرید و معکوس آن دو روی یک معامله‌اند. نام آن بستگی به
این دارد که در اولین قرارداد، فرد خریدار است یا فروشنده. از این اوراق
برای تأمین مالی وجوه کوتاه مدت، سرمایه‌گذاری نقدی کوتاه مدت و بدست آوردن
اوراق بهادار و فروش‌های کوتاه مدت استفاده می‌شود.
اوراق قرضه
بنجل[3] – اوراق قرضه بنجل که به آن اوراق قرضه نوع پر خطر[4] می‌گویند؛
اوراق قرضه‌ای هستند که درجه و اعتباری کمتر از سرمایه‌گذاری دارند. این
سهام اغلب به نام از آسمان افتاده‌ها[5] نامیده می‌شوند.
سهام ممتاز
با نرخ شناور – سهام ممتاز با نرخ شناور، سهامی است که در آن نرخ سود سهام
به شکل دوره‌ای و بر اساس قانون خاصی تعدیل می‌شود. این سهام عبارتند از:
- سهام ممتاز با نرخ قابل تعدیل[6]-سهامی است که در آن نسبت تبدیل ثابت است.
- سهام ممتاز با نرخ قابل تعدیل و تبدیل[7]– در این سهام نسبت تبدیل هر فصل تعیین می‌شود تا با ارزش اسمی برابر شود.
-
سهام ممتاز با نرخ قابل تبدیل نقطه‌ای[8] – مانند سهام ممتاز قابل تعدیل
در هر دوره تعدیل می‌شود اما نرخ سود سهام با نرخ معیار مثلا اوراق خزانه
سه ماهه یا لیپور[9] سه ماهه تعیین می‌شود.
اوراق بدهی با نرخ شناور
معکوس[10] – به این اوراق شناورهای معکوس نیز می‌گویند. نرخ تعدیل این
اوراق به طور دوره‌ای بر اساس نرخ معیار تعیین می‌شود اما در این مورد، نرخ
تعدیل بر عکس جهت حرکت نرخ معیار است.
د- اوراق قرضه دولتی: که به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌گردد:
-
اوراق قرضه خزانه داری (Treasure security): که توسط خزانه داری بمنظور
انجام عملیات بازار باز منتشر می‌گردد و لذا ابزار اصلی در سیاست پولی
می‌باشد. این اوراق از لحاظ چگونگی جریان نقدی به دو دسته تقسیم می‌گردد.
1)
اوراق قرضه تنزیلی discountl securities)یا Treasury zero certificate):
که در انتهای دوره با توجه به نرخ اسمی اوراق سود پرداخت می‌گردد. در طول
دورة نگهداری هیچگونه سودی به آن تعلق نمی‌گیرد.
2) اوراق قرضة بهره‌ی (Coupon security): که در فواصل زمانی مشخص بهرة به آن تعلق می‌گیرد و به دارندة اوراق پرداخت می‌گردد.
اوراق خزانه داری از لحاظ مدت سررسید نیز به سه دسته تقسیم می‌گردد:
1)
اوراق قرضه‌ای که تاریخ سررسید آنها از 90 روز تا یک سال است و با تخفیف
بفروش می‌رسند (یعنی به مبلغی کمتر از ارزش اسمی آنها). به این اوراق هیچ
نوع بهره‌ای تعلق نمی‌گیرد و دارنده اوراق مزبور، در زمان سررسید، مبلغی
برابر ارزش اسمی آنها دریافت می‌کند (Treasury bill)
2) اسناد خزانه
(Treasury Notes): نوعی اوراق قرضة دولتی که تاریخ سررسیدشان بین یک سال
تا 10 سال است و بهرة آنها هر شش ماه یکبار بوسیلة کوپنهای جداگانه‌ای
پرداخت می‌گردد.
3) اوراق قرضة خزانه داری که سررسید آنها بین ده تا
سی سال است و بهرة آن بصورت سالانه محاسبه و هر شش ماه یکبار پرداخت
می‌گردد (Treasure band)
در سال 1996 دولت آمریکا اوراق خزانه داری
تعدیل شونده با تورم (TIPS) (Treasury inflation-protection security) را
انتشار داد که با توجه به شاخص قیمت مصرف کننده یا شاخص مصرف کنندة شهری
نرخ بهرة تعلق گرفته به آن تعدیل می‌گردد.
- اوراق قرضه شهرداریها: muncipal securities
اوراق
قرضه‌ای که شهرداریها، ایالتها و حکومتهای محلی یا سایر سازمانهای دولتی
منتشر می‌کنند. این اوراق قرضه برای تهیة کالاهای و خدمات عمومی همانند آتش
نشانی، آب رسانی، آموزش و ... منتشر می‌گردد و معمولاً بهرة پرداختی به
آنها از مالیات معاف هستند.
1-3-3) ابزارهای مشتقه[11]
ابزارهای
مشتقه ابزارهایی هستند که ارزش آنها از داراییهای دیگر – اوراق بهادار،
نرخ بهره، کالاهای اساسی و شاخص اوراق بهادار- مشتق شده است. مهمترین نوع
ابزارهای مشتقه عبارتند از:
قراردادهای آتی[12]، قراردادهای سلف[13]، اختیار معامله[14] (یک دوره‌ای و چند دوره‌ای) و معاوضه.[15]
الف- قراردادهای آتی و سلف
قراردادهای
اتی و سلف قراردادهایی هستند که به منظور تحویل داراییهای مورد نظر در
زمانهای مختلف بسته می‌شوند. به همین دلیل است که گاهی اوقات به این
قراردادها، قرارداد تحویل تعویقی نیز می‌گویند. در این تعریف، بین قرارداد
برای تحویل تعویقی و قرارداد برای تحویل فوری تمایز گذاشته می‌شود. قرارداد
تحویل فوری، شامل قراردادهای قیمت نقدی است. در حقیقت قراردادهای آتی و
سلف برای افراد این امکان را به وجود می‌آورند که از احتمال خطر قیمت – خطر
قیمت سهام و کالا – خود را حفظ کنند. این کار نیز از طریق قفل کردن قیمت
ابزارهایی که در معامله مورد استفاده قرار می‌گیرند انجام می‌شود.
الف- معاملات آتی
نوع
معاملات استاندارد است که در آن، به فروشنده قرارداد کوتاه[16] و به
خریدار آن بلند[17] اطلاق می‌شود. هر دو طرف، رسید حسن انجام معامله را
بنام ودیعه[18] نزد نهاد پایاپای (نهاد تسویه) می‌سپارند. هر قرارداد آتی
یک تاریخ (به ماه) دارد که بیانگر ماه تحویل قرارداد یا پایان آن است.
معاملات آتی مالی که بر ابزارهای بدهی صورت می‌گیرد بنام معاملات آتی بهره
دار نامیده می‌شود. معاملات آتی مالی بر ارزهای خارجی نیز به نام معاملات
آتی ارزهای خارجی خوانده می‌شود. معاملات آتی بر شاخص بازار سهام نیز انجام
می‌شود که به نام معاملات آتی شاخص سهام[19] نامیده می‌شود.
معاملات سلف
از
آنجایی که معاملات سلف استاندارد نیستند، طرفین می‌توانند قرارداد را به
نحو دلخواه و با توجه به نیاز خود تنظیم کنند. معاملات معاوضه[20] به هر
شکل که باشند معاوضه نرخ بهره ارز یا کالا – بخشی از معاملات سلف هستند.
نوع دیگری از معاملات سلف، معاملات آتی دلار اروپایی[21] است که اخیراً،
سال 1983، معرفی شده است. در این نوع قرارداد، دو طرف در مورد نرخ بهره
پرداختی بر سپرده در موعد معین به توافق می‌رسند.
معاوضه
در
تاریخ بازارهای مالی، هیچکدام از بازارها به سرعت و وسعت معاملات معاوضه
گسترش نیافته‌اند. امروزه شرکتهای صنعتی، شرکتهای مالی، پس اندازکنندگان،
بانکها، شرکتهای بیمه، سازمانهای جهانی و دولتهای مقتدر و مستقل از معاملات
معاوضه استفاده می‌کنند.
از معاملات معاوضه در جهت کاهش هزینه
تأمین سرمایه، مدیریت احتمال خطر، استفاده از صرفه جوییهای مقیاس، آربیتراژ
بازارهای جهانی سرمایه، ورود به بازارهای جدید و ابداع و خلق ابزارهای
ترکیبی استفاده می‌شود.
ساختار معاملات معاوضه
کم و بیش تمام
قراردادهای معاوضه با ساختار مشابهی تنظیم می‌شوند. دو طرف بر تبادل
مقادیر خاصی از یک دارایی موافقت می‌کنند. در معاملات معاوضه به تبادل
مقادیر خاص، مقادیر فرضی یا ذهنی[22] گفته می‌شود تا از مبادله فیزیکی در
بازارهای نقدی که به آنها مقادیر واقعی گفته می‌شود تمیز داده شوند.
معامله
معاوضه ممکن است حاوی یک یا تعدادی مبادلات ذهنی و یا فاقد آن باشد. بر
اساس مبادلات فرضی دو طرف برای استفاده از دارایی پرداختهای دوره‌ای به
یکدیگر دارند. طرف اول برای استفاده از دارایی به طرف دوم در قیمت ثابت
مبلغی می‌پردازد. این قیمت ثابت کوپن معاوضه نامیده می‌شود. همزمان طرف دوم
نیز برای استفاده از دارایی پرداختهای دوره‌ای در قیمت شناور (قیمتی که
بازار تعیین می‌کند) می‌پردازد. گفتنی است که با تعریف مناسب واژه‌ها و یا
اضافه کردن بندهای خاص، ساختار ساده معاملات معاوضه تغییرات زیادی می‌کند
به گونه‌ای که می‌تواند برای نیازهای نهایی طرفین به کار رود.
سیستم ارتباط رایانه ای
در
روش سنتی معاملات، اوراق بهادار در بازارهای مالی به صورت پرداخت پول نقد و
تحویل گرفتن اوراق انجام می‌گرفت و کارگزار فروشنده اوراق بهادار را به
وسیله یک مأمور به دفاتر مؤسسه کارگزار خریدار می‌فرستاد و در مقابل، یک
رسید مثبتی بر تحویل اوراق از کارگزار خریدار دریافت می‌کرد و روانه
مأموریت دیگری می‌شد. کارگزاری که این اوراق را تحویل گرفته بود، آنها را
بررسی می‌کرد تا مطمئن شود که درست همان مقدار اوراق مورد معامله را به او
داده‌اند و بقیه کارهای لازم هم انجام شده است یا نه. سپس یک چک به نام
کارگزار فروشنده صادر می‌کرد و ترتیبی می‌داد تا آن اوراق به نام صاحب جدید
آنها منتقل شود. حدود سه ساعت بعدازظهر همان روز، مأمور کارگزار فروشنده
به دفتر کارگزار خریدار بر می‌گشت و رسید را تحویل می‌داد، چک را می‌گرفت و
آن را به مؤسسه کارگزار فروشنده می‌برد. مؤسسه مزبور پس از کنترل مبلغ و
صحت چک، آن را به حساب مشتری می‌گذاشت.
در اجرای چنین روشی فرصت
چندان زیادی نبود تا بتوان درستی و صحت کارها کنترل و اشتباهات اصلاح گردد.
همچنین به ازای هر معامله‌ای که انجام می‌شد می‌باید مقداری کارهای دفتری
نیز صورت می‌گرفت، از جمله مراجعه یک مأمور، تحویل دادن اوراق، نوشتن چک و
نقل و انتقال آن اوراق. مأموران موسسه کارگزاران می‌باید با سرعت زیاد و به
شدت کار می‌کردند تا بتوانند مقدار زیادی معامله در یک روز انجام دهند، و
در بسیاری از موارد هم اشتباهات فاحشی رخ می‌داد که از کارایی کار آنها
می‌کاست.
در سال 1971 برای اولین بار یک سیستم ارتباط رایانه‌ای با
عنوان سیستم رایانه‌ای انجمن ملی معامله گران در آمریکا راه‌اندازی شد. این
شبکه رایانه ای، بازارسازان، معامله گران و کارگزاران را به هم ارتباط
داد. به این ترتیب کلیه کارگزاران و معامله گران توانستند از قیمت پیشنهادی
بازارسازان و قیمت معامله انجام شده آگاه شوند. این سیستم ارتباط
رایانه‌ای در رابطه با سهامی که در بازارهای خارج از بورس معامله می‌شود سه
نوع اطلاعات ارایه می‌دهد:
- نوع اول، اطلاعاتی است که مورد
استفاده شعبه‌های مؤسسات کارگزاری و نمایندگان رسمی انجمن قرار می‌گیرد.
این پایانه، نشان دهندة بالاتری قیمت پیشنهادی خریدی و پایین‌ترین قیمت
پیشنهادی فروش اوراق بهادار است که معامله گران حاضر به معامله با آن قیمت
باشند.
- نوع دوم، اطلاعاتی است که در اختیار خرده فروش‌های اوراق
بهادار گذاشته می‌شود. این اطلاعات در برگیرندة نام بازارسازان و قیمت
پیشنهادی خرید و فروش آنها است.
- نوع سوم، اطلاعاتی است که مورد
استفاده بازارسازان قرار می‌گیرد. این سیستم رایانه‌ای قیمت پیشنهادی تمام
معامله گران و بازارسازان یک سهم را اعلام می‌کند.
بنابراین با
استفاده از این سیستم اطلاعاتی، دیگر کارگزاران و معامله گران مجبور نیستند
به محل خاصی مثل تالار بورس مراجعه کنند، آنها آخرین اطلاعات مربوط به
بالاترین قیمت خرید و پایین‌ترین قیمت فروش و کل حجم معاملات را به راحتی
از رایانه می‌گیرند. همچنین، تمام کارهای مربوط به نقل و انتقال مالکیت،
صدور چک و پرداخت وجه در یک لحظه با سیستم رایانه‌ای انجام می‌شود. از سوی
دیگر این سیستم هر روز، معاملاتی را که به ارزش چندین میلیارد دلار در
بازار اوراق بهادار صورت می‌گیرد، کنترل می‌کند. نکته جالب توجه این است که
این سیستم تمام کارهای فوق را با صحت و دقت بسیار زید و با هزینه کم انجام
می‌دهد.
شبکه‌های ارتباط الکترونیکی (Electronic Communications Networsk) ECN
یکی
دیگر از فناوری‌های به کار گرفته شده در بازارهای مالی، شبکه‌های ارتباط
الکترونیکی می‌باشد که موجب تحولی اساسی و عظیم در این بخش شده است. شروع
به کارگیر این سیستم ارتباط رایانه‌ای در سال 1971 در بازار سهام نسداک
نیویورک جهت فراهم ساختن تسهیلات لازم در امر خرید و فروش سهام بوده است.
این سیستم تا سال 1991، بیش از 218 هزار پایانة رایانه‌ای را به شبکه مرکزی
اطلاعات نسداک متصل کرد. در یک نگاه کلی می‌توان شبکه‌های ارتباط
الکترونیکی (ECNs) را به عنوان سیستم مبادلة الکترونیکی که به طور خودکار
سفارشات خرید و فروش را در قیمت‌های تصریح شده هماهنگ می‌سازد تعریف کرد.
شبکه‌های
ارتباط الکترونیکی ابتدا به عنوان یک وسیلة مبادله کنندة خصوصی برای
سرمایه‌گذاری نهادی و کارگزاران معامله‌گر مورد استفاده قرار گرفت، ولی
امروزه، تقریباً هر سرمایه‌گذار جزیی و نهادی، کارگزاران، بازارسازان،
معامله گران و کارگزاران معامله گر می‌توانند از این طریق معامله کنند.
در
سال 1993 تنها 13 درصد از کل حجم سهام و اوراق بهادار در نسداک و 4/1 درصد
از حجم سهام مظنه شده (پذیرفته شده) از طریق شبکة الکترونیکی صورت
می‌گرفت، اما امروزه بیش از 30 درصد از کل حجم سهام و 40 درصد از حجم دلاری
مبادله شده در اوراق بهادار نسداک و نیز 3 درصد از کل سهام و حجم دلاری
اوراق بهادار مظنه شده از طریق این سیستم صورت می‌گیرد.
